Nawiązując do wcześniejszego posta, należy dodać, że w treści art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, regulującego kwestię alimentacji między małżonkami rozwiedzionymi przywołano jeszcze inne przesłanki dające szersze możliwości starania się o alimenty od byłego małżonka. Poniżej wskazuję, jak obowiązek alimentacyjny wobec byłego małżonka jest związany z treścią wyroku rozwodowego.
Jeśli w wyroku orzekającym rozwód Sąd uznał, że jeden z małżonków jest wyłącznie winny rozkładu pożycia, a dodatkow stwierdzi, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, wtedy małżonek niewinny może żądać od małżonka wyłącznie winny, aby przyczyniał się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, nawet jeśli ten nie znajduje się w niedostatku.
Tym samym podstawowym kryterium tego rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego małżonka, którego Sąd w wyroku rozwodowym uznał za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, jest wykazanie, że konsekwencją rozwodu jest istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego.
Weryfikacja, czy zaistniało takie pogorszenie, polega na porównaniu sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się po orzeczeniu rozwodu, z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało w sposób właściwy. Dla takiego sprawdzenia sytuacji małżonka niewinnego nie mają istotnego znaczenia zmiany, jakie nastąpiły w jego położeniu w czasie między faktycznym rozłączeniem małżonków a orzeczeniem rozwodu.
Sąd Najwyższy wskazał precyzyjnie, iż “Przy ocenie, czy nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego (art. 60 § 2 KRO), należy brać pod uwagę warunki materialne tego małżonka, jakie miałby, gdyby drugi z małżonków spełniał należycie swoje obowiązki i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie”.
Oczywiście małżonek niewinny znajdujący się w niedostatku, ma prawo dochodzić alimentów od małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia – na zasadach ogólnych – opisanych w poprzednim poście – również wtedy, gdy rozwód nie pociągnął za sobą istotnego pogorszenia jego sytuacji materialnej.

Ustawodawca nie określa i nie definiuje co należy rozumieć pod pojęciem
“odpowiedniego zakresu zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego”, orzecznictwo Sądów interpretuje ten zapis zazwyczaj jako szerszy obowiązek alimentacyjny od tego jaki ma małżonek nie będący wyłącznie winnym rozkładu małżeństwa. Przyjmuje się powszechnie, że ten obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie jest określony tak szeroko, aby miał on zapewnić małżonkowi niewinnemu równą stopę życiową, niemniej jednak, w zależności od konkretnych okoliczności badanych w sprawie, zakres przyczyniania się małżonka wyłącznie winnego do utrzymania małżonka niewinnego mieści się między granicą, poniżej której miejsce ma niedostatek, a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków. Tym samym, małżonek niewinny nie ma podstaw do takich alimentów, które miałyby na celu wyrównanie stopy życiowej rozwiedzionych małżonków, ale pozwala mu rościć sobie alimenty pozwalające na bardziej dostatnie życie.

Jeśli chodzi o precyzyjne określenie kwoty zobowiązania alimentacyjnego, to tak jak w przypadku zwykłego obowiązku alimentacyjnego Sąd ma za zadanie zbadać możliwości zarobkowe i majątkowych małżonka winnego rozkładu pożycia.

Trzeba pamiętać, że w odróżnieniu od obligatoryjnego charakteru zwykłego obowiązku alimentacyjnego, przewidzianego w sytuacji braku wyłącznej winy któregokolwiek z małżonków, uwzględnienie roszczenia alimentacyjnego przy winie wyłącznej jednego z małżonków i zasądzenie roszczenia w wysokości “ponad granicę niedostatku”, jest fakultatywne.
Sąd bowiem”może”, ale nie musi przyznać małżonkowi niewinnemu alimenty w kwocie wyższej od tej, jaka jest mu potrzebna do usunięcia niedostatku, nie oznacza to jednak dowolności Sądu.

W kwestii zasadności i wysokości roszczenie małżonka niewinnego należy uwzględnić okoliczności danej sprawy weryfikowane według kryterium zasad współżycia społecznego. Generalnie uznaje się, że wystarczającym uzasadnieniem takiego roszczenia są zwłaszcza okoliczności dotyczące długiego czasu pożycia małżeńskiego, osobiste starania małżonka niewinnego o wychowanie dzieci stron, zaangażowanie w prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, podeszły wiek, zły stan zdrowia itp.