Podstawowym przepisem regulującym ewentualny obowiązek alimentacyjny między małżonkami rozwiedzionymi jest art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
W myśl tego przepisu, ten z małżonków, który nie ponosi – w świetle treści wyroku Sądu w sprawie rozwodowej – winy wyłącznej za rozkład pożycia, a znajduje się w niedostatku może starać się o alimenty od drugiego małżonka na swoje utrzymanie.
Podstawowym kryterium w takich sytuacjach jest zbadanie przez Sąd czy małżonek żądający alimentów od byłego małżonka pozostaje w niedostatku, a nadto ustalenie jego usprawiedliwionych potrzeb oraz możliwości zarobkowych i majątkowych małonka zobowiązanego.

Samo pojęcie niedostatku zinterpretował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 lipca 2000 r. (I CKN 226/00) wskazując, iż w niedostatku pozostaje nie tylko taki uprawniony, który nie dysponuje żadnymi środkami utrzymania, lecz także taki, którego usprawiedliwione potrzeby nie są w pełni zaspokojone.
Tym samym można uznać, że w w niedostatku znajduje się osoba, która własnymi siłami nie ma możliwości zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w określonej części.

Przyczynami niedostatku uzasadniającymi żadanie alimentów, w sprawach między osobami rozwiedzionymi, w przeważającej mierze są zazwyczaj: brak możliwości podjęcia pracy zarobkowej wskutek spoczywającego na rozwiedzionym małżonku obowiązku opieki i wychowania dzieci, stan zdrowia czy brak kwalifikacji zawodowych. Ten ostatni aspekt ma szczególne znaczenie, gdy w czasie trwania małżeństwa podział ról między małżonkami był taki, że jedno z małżonków zajmowało się gospodarstwem domowym i opieką nad dziećmi, świadomie rezygnując ze zdobywania zawodu, kwalifikacji itp.

Warto jednak pamiętać, że jeśli alimentów dochodzi małżonek, który – przy uwzględnieniu jego wieku, możliwości i stosunków rodzinnych – jest zdolny do podjęcia nauki niezbędnej do zdobycia odpowiednich kwalifikacji zawodowych, to ewentualne zasądzone przez Sąd świadczenie alimentacyjne winno mu przysługiwać wyłącznie do czasu uzyskania takich kwalifikacji.

Jeśli chodzi o kryterium usprawiedliwionych potrzeb, to w skrócie można je określić jako potrzeby dotyczące mieszkania, wyżywienia, odzieży, leczenia, pielęgnacji w chorobie itp.

Te elementarne potrzeby polegające na zapewnieniu minimum egzystencji, w konkretnym przypadku mogą rzecz jasna byś określone w odmiennych wysokościach pieniężnych, chodzi bowiem o stworzenie uprawnionemu małżonkowi normalnych warunków do życia, odpowiadających jego wiekowi, stanowi zdrowia i innym okolicznościom konkretnej sprawy, jeżeli uprawniony nie może zaspokoić tych potrzeb własnymi siłami.

Z kolei przy ustalaniu przez Sąd możliwości zarobkowych zobowiązanego małżonka uwzględnia się w szczególności wynagrodzenie wraz z uzupełniającymi je składnikami, jak premie oraz różnego rodzaju dodatki.
Zaś przy ustalaniu przez Sąd możliwości majątkowych zobowiązanego małżonka należy uwzględnić zwłaszcza dochody, jakie może on osiągać ze swojego majątku, jeśli takowy w ogóle posiada np. w postaci czynsz za najem lokalu, odsetki z kapitału itp.

Rozdzielność majątkową można ustanowić jeszcze przed zawarciem małżeństwa umową w formie aktu notarialnego (tzw. intercyza), można również w tej samej formie uczynić to w trakcie małżeństwa. Zdarzają się jednak sytuacje, że jeden z małżonków nie chce dobrowolnie takiej umowy podpisać.
W takiej sytuacji, prawo daje inną możliwość.
Otóż, jeśli wystąpią ważne powody każdy z małżonków może wnioskować by Sąd ustanowił rozdzielność majątkową.
Brak definicji owych ważnych powodów, jednak powszechnie rozumie się je najogólniej jako takie okoliczności I sytuacje, które powodują, że w konkretnym przypadku wspólność majątkowa nie służy dobru drugiego z małżonków oraz dobru założonej przez małżonków rodziny, a nawet prowadzi do sytuacji sprzecznej z zasadami prawa rodzinnego.
Zatem ważne powody należy interpretować nie tylko poprzez okoliczności natury finansowej (trwonienie majątku przez jednego z małżonków czy też zaniedbywanie obowiązków względem rodziny, uleganie nałogom), bowiem ważnym powodem można uznać również stan separacji małżonków, jeśli ma on charakter trwały.
Wyklucza się jednak ustanowienie rozdzielności majątkowej, gdy wystąpiły okoliczności niezawinione przez małżonka bądź też niezależne od jego woli, w szczególności długotrwała choroba.
Sąd ustala rozdzielność majątkową w wyroku, precyzyjnie określając dzień zakończenia wspólności majątkowej. Jedynie w szczególnych wypadkach Sąd może ustanowić rozdzielność z datą wcześniejszą niż dzień wytoczenia sprawy w Sądzie, zasadniczo jednak Sąd określa rozdzielność z datą wydania wyroku. Dopuszczalne jest jednak ustalenie rozdzielności z datą wcześniejszą od wydania wyroku, ale już po dacie wniesienia sprawy do Sądu.
Istnieje także możliwość przymusowego ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej na wniosek wierzyciel, którego dłużnikiem jest jeden z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie jego roszczeń stwierdzonych tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków, ale to już osobny temat na kolejne opracowanie.